Obieg okrężny z sektorem rządowym

Opisaliśmy już dwa z czterech schematów obiegu okrężnego różniących się stopniem skomplikowania:

• obieg prosty
• obieg z uwzględnieniem rynków finansowych
• obieg z uwzględnieniem rynków finansowych i rządu
• obieg z uwzględnieniem rynków finansowych, rządu i zagranicy

Teraz zajmiemy się jeszcze bardziej złożonym schematem, włączając sektor publiczny (rządowy).

W pierwszym schemacie mieliśmy dwa podmioty (gospodarstwa domowe i firmy) i dwa rynki (czynników wytwórczych i produktów). Firmy kupowały od gospodarstw domowych czynniki produkcji (praca, kapitał produkcyjny, ziemia), płacąc im za nie. Produkowały i rzucały na rynek dobra i usługi konsumpcyjne, które gospodarstwa kupowały za swoje dochody. Potem następowało ponowienie cyklu.

W drugim schemacie, bardziej realistycznym, gospodarstwa odkładały część dochodów i umieszczały je na kolejnych rynkach, finansowych. Firmy pożyczały te pieniądze i za nie zgłaszały na rynkach produktów popyt na dobra inwestycyjne. A więc wydatki konsumpcyjne zostały uzupełnione o inwestycyjne.

W trzecim schemacie wprowadzamy trzeci podmiot - rząd, czyli sektor publiczny. Sektor ten odpowiada za funkcjonowanie państwa (np. policja, wojsko, administracja, wymiar sprawiedliwości, edukacja itd.), a także musi utrzymać transferami środków niepracujących już emerytów i rencistów, więc musi czerpać dochody, które te publiczne usługi i transfery sfinansują. Pobiera je z podatków, a jeśli wydatki rządowe przekraczają dochody (co jest powszechnym zjawiskiem na świecie), musi sięgnąć do rynków finansowych, zaciągając tam pożyczki rządowe (zwykle emitując obligacje rządowe, jako wiarygodne papiery wartościowe). Tak więc popyt składa się tym razem z konsumpcyjnego, inwestycyjnego i rządowego.

Jak widzimy, komplikowanie schematów o kolejne rynki (finansowe) i podmioty (rząd) nie zmienia samej istoty obiegu okrężnego w gospodarce, ale przybliża go do realiów gospodarczych.

W pierwszym wpisie pokazaliśmy, jak wygląda podstawowa zależność makroekonomiczna: PQ = Y = C. W kolejnym nieco ją rozbudowaliśmy, przyjmując równe sobie oszczędności S i inwestycje I, wskutek czego przybrała postać: PQ = Y = C+S lub PQ = Y = C+I.

W obecnym wpisie przyjmujemy, że G to wydatki rządowe, zatem podstawowa zależność makroekonomiczna: to teraz PQ = Y = C+I+G.

----

Wykres został opracowany na podstawie podręcznika Eweliny Nojszewskiej “Wprowadzenie do ekonomii” (WSiP, Warszawa 2013), z użyciem pakietu Edraw Max Professional do tworzenia diagramów.